مقدمه
هنگامی که سخن از هواپیما و سفرهای هوایی می شود، بیشتر افراد نظرشان به سمت اسم ایرباس سوق پیدا می کند. ایرباس نام یک شرکت هواپیما سازی است که اکثر مسافرت های هوایی با آن در سراسر دنیا انجام می گردد .
شرکت ایرباس (Airbus) هواپیماسازی ای اروپایی می باشد که بعد از شرکت آمریکایی بوئینگ، دومین شرکت بزرگ جهان محسوب می شود و بیشتر هواپیماهای مسافری و غیر نظامی دنیا توسط این شرکت تولید می شود. بنیانگذاران ايرباس برنارد لاتیه، راجر بتیل و هنری زیگل بوده‌اند. علاوه بر این، بزرگترین هواپیمای جت مسافربری جهان را هم شرکت ایرباس تولید کرده است. شرکت هواپیماسازی ایرباس در شهر تولوز فرانسه ، دفتر مرکزی خود را قرار داده کارخانه ایرباس در شهر تولوز فرانسه به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری این شهر شناخته می‌شود و گردشگران می‌توانند بلیط بازدید از این کارخانه را با قیمت پایه 15.5 یورو از سایت‌های راهنمای سفر خریداری کنند. تور بازدید از کارخانه ایرباس 1.5 ساعت طول می‌کشد و بازیدکنندگان در این مدت با برخی از مراحل ساخت هواپیماهای مسافربری آشنا می‌شوند.
اما کارخانه های آن در سرتاسر اروپا گسترده شده اند. این شرکت در حال حاضر ۵۷۰۰۰ کارمند در ۱۶ دفتر مختلف در کشورهایی مثل آلمان، اسپانیا، فرانسه و بریتانیا دارد و شعبه هایی هم در کشورهایی مثل آمریکا، ژاپن و چین دارد. با این حال، مونتاژ نهایی هواپیماهای ایرباس در شهرهای تولوز، هامبورگ در آلمان، سویل در اسپانیا و تیانجین در چین انجام می شود. هرچند ایرباس به عنوان یک برند سازنده هواپیماهای مسافربری شهرت دارد اما در شرکتهای زیرمجموعه خود هواپیماهای نظامی، هواپیماهای باری و همچنین هلی‌کوپتر نیز تولید می‌کند. مثال دم هواپیمای A321 در کارخانه‌ای در ختافه اسپانیا، بال آن در ولز، قسمت جلوی بدنه در فرانسه و قسمت عقب آن در هامبورگ آلمان تولید می‌شود. این قطعه‌ها به راحتیِ محصولات برند لوازم خانگی ایکیا در کارخانه‌هایی در آلمان، اسپانیا، آمریکا، چین، ژاپن و خود فرانسه مونتاژ می‌شوند.
این شرکت بزرگ، کار خود را از دهه ی ۷۰ میلادی شروع نمود و در همان ابتدای شروع فعالیتش توانست با استفاده از تکنولوژی های مدرن و جدید در ساخت هواپیماهایش، به موفقیت بزرگی دست یابد و رقیب اصلی شرکت بزرگ دیگری مثل بوئینگ شود. ایرباس نخست به صورت کنسرسیومی از شرکتهای هوافضای اروپایی، با هدف رقابت با شرکتهای آمریکایی چون بوئینگ، مک‌دانل داگلاس و لاکهید کورپوریشن، بنیان گذاشته شد. جنگ جهانی دوم بسیاری از زیرساخت‌های صنعتی اروپا، از جمله صنعت هوایی را از بین برده بود، اما همزمان باعث رشد و شکوفایی صنعت هوایی بسیار موفقی در ایالات متحده آمریکا شده بود.برای مثال، استفاده ی زیاد و گسترده از مواد کامپوزیتی در بدنه ی هواپیما، دیجیتالی کردن بخش کنترل هواپیما و کامپیوتری کردن آن و کاهش افراد داخل کابین خلبان به ۲ نفر، فقط چند نمونه از خدماتی است که شرکت ایرباس موفق به انجام آن شده است. این دستاوردهای بزرگ باعث پله پله موفقیت بیشتر این هواپیمایی گردید و به اندازه ای کاربردی که توانست به استانداردی در بین همه ی هواپیماها تبدیل شود.
در سال ۱۹۶۵ در نمایشگاه هوایی پاریس، خطوط هوایی عمده اروپا مسئله نیاز به هواپیمای مسافربری کوتاه‌برد و میان‌برد را به بحث و تبادل نظر گذاشتند. در همین سال، به درخواست دولت بریتانیا، شرکت هاوکر سایدلی با دو شرکت هوایی فرانسوی به نام‌های برگه و نورد برای آغاز طراحی نخستین هواپیمای ایرباس وارد مذاکره شدند. این سه شرکت طراحی هواپیمایی با کد HBN 100 را آغاز نمودند. در سال ۱۹۶۶ میلادی، شرکت سود اوییشن فرانسوی، شرکت آربایتشگماینشافت ایرباس (بعدها دویچه ایرباس) آلمانی و هاوکر سیدلی بریتانیایی شرکای اصلی پروژه ایرباس بودند و درخواست تأمین بودجه پروژه به هر سه دولت ارسال شده بود.
از تولیدات و محصولات این شرکت به نام هوانوردی می توان به سری هواپیماهای A300، A310، َA320، A321، A330، A340، A380 و … نام برد.
صنایع ایرباس به عنوان یک گروه اقتصادی در ۱۸ دسامبر ۱۹۷۰ تأسیس گردید. در این گروه شرکتهای آئرواسپاسیال فرانسوی و دویچه ایرباس آلمانی هر یک ۳۶٫۵ درصد، هاوکر سیدلی بریتانیایی ۲۰ درصد و فوکر هلندی ۷ درصد سهم کاری داشتند. در سال ۱۹۷۱، آئرواسپاسیال و دویچه ایرباس جمعاً سهام خود را به ۴۷٫۹ درصد کاهش دادند، تا شرکت اسپانیایی کاسا بتواند ۴٫۲ سهام را دریافت کند. در ژانویه ۱۹۷۹ شرکت هوافضایی بریتانیا که مالک جدید هاوکر سایدلی بود، ۲۰٪ درصد سهم را از آن خود کرد. نخستین مدل ایرباس ای۳۰۰ پرواز اولیه خود را در سال ۱۹۷۲ انجام داد و نخستین مدل تجاری آن در سال ۱۹۷۴ وارد خدمت شد. در ابتدا موفقیت ایرباس پیشرفت کندی داشت و به دلیل همزمان شدن پروژه “ای۳۰۰” با رونمایی هواپیمای فراصوت کنکورد، کنسرسیوم ایرباس کاملاً زیر سایه تبلیغات کنکورد قرار گرفت، بطوریکه شرکت ایرباس قبل از نخستین پرواز ای۳۰۰ تا ۱۹۷۲ فقط ۱۵ سفارش قطعی برای این مدل دریافت کرده بود و تا سال ۱۹۷۹ تنها ۸۱ فروند هواپیمای ای۳۰۰ در شرکتهای مختلف خدمت می‌کردند. هواپیمای ایرباس ای۳۱۰ پس از ایرباس ای۳۰۰ معرفی شد و در آن طول هواپیما کاهش پیدا کرده بود و بال‌ها و موتورها تغییراتی کرده بودند.اما با معرفی مدل ایرباس ای۳۲۰ ایرباس به عنوان یک بازیگر مهم در بازار هواپیمایی مسافری مطرح شد. هواپیمای ایرباس ای۳۲۰ یکی از بزرگترین موفقیت‌های تجاری شرکت ایرباس می‌باشد، که در آن برای اولین بار، سیستم ناوبری موسوم Fly-by-wire بکار برده شده بود. مدل‌های ایرباس ای۳۱۹ و ایرباس ای۳۱۸ در حقیقت مدل‌های کوچکتر ایرباس ای۳۲۰ هستند، که برای بازارهای کوچکتر و همچنین بازار جت‌های خصوصی تجاری، کاربردی هستند. ایرباس موفق شد قبل از پرواز ای۳۲۰ تعداد ۴۰۰ سفارش قطعی برای این مدل دریافت کند. مدل ایرباس ای۳۲۱ اندکی از ایرباس ای۳۲۰ بزرگتر است و رقیب مستقیم مدل‌های جدید بوئینگ ۷۳۷ محسوب می‌شود. هم‌اکنون ایرباس در حال مطالعه برای طراحی هواپیمایی جایگزین برای ایرباس ای۳۲۰ است.
هواپیماهای مدرن ایرباس ای۳۳۰ و ایرباس ای۳۴۰ به ترتیب با ۲ و ۴ موتور هواپیمای مسافربری غول‌پیکر دورپرواز ایرباس هستند. هواپیمای ایرباس ای۳۴۰ دارای بردی معادل ۱۶٬۷۰۰ کیلومتر است. کاربرد اصلی این هواپیماها در جابجایی تعداد زیادی مسافر در مسافت‌های طولانی است. طراحی و ساخت ایرباس ای۳۳۰ و ایرباس ای۳۴۰ از سال ۱۹۸۷ و بطور همزمان آغاز شد.
جدیدترین هواپیمای ایرباس مدل ایرباس ای۳۸۰ است که با ۲ طبقه کامل، ۴ موتور و ظرفیت بیش از ۸۵۰ مسافر، بزرگترین هواپیمای مسافربری در جهان می‌باشد. هواپیمای ای۳۸۰ از اکتبر ۲۰۰۷ رسماً سرویس تجاری خود را با پرواز در شرکت هواپیمایی سنگاپور آغاز کرده است. مدل «باری» این هواپیما یعنی ای۳۸۰–۸۰۰اف دومین هواپیمای بزرگ باری جهان، پس از هواپیمای آنتونوف -225 می‌باشد. تکنولوژی به کاررفته در این غول پرنده، بسیار پیچیده است. طول سیم‌هایی که در ساخت هر فروند ای380 مورد استفاده قرار می‌گیرد، معادل 515 کیلومتر است؛ یعنی 17 کیلومتر بیشتر از فاصله بین تهران و کرمانشاه. 10 هزار پیچ، سه قسمت اصلی بدنه این هواپیما را به هم متصل می‌کنند. برای نقاشی بدنه بیرونی هواپیما هربار بیش از 3600 لیتر رنگ مصرف می‌شود. ایرباس این مدل هواپیما را برای 140 هزار ساعت پرواز طراحی کرده است؛ یعنی هر فروند می‌تواند بیش از دو هزار بار در طول عمر خود دور کره زمین بچرخد.
ایرباس 15 سال پس از تولید این هواپیما اعلام کرد به دلیل عدم استقبال شرکتهای هوایی، از سال 2021 تولید A380 را به صورت کامل متوقف می‌کند. شرکت هواپیمایی امارات، یکی از مشتریان پروپاقرص این هواپیماهای غول‌پیکر و دوطبقه بوده است. با این حال هیچ‌یک از شرکتهای هواپیمایی آمریکایی، درخواستی برای خرید این هواپیما نکردند. چینی‌ها نیز به تعداد اندکی A380خریداری کردند. این هواپیما 544 نفر گنجایش دارد اما به دلیل هزینه‌های زیاد نگهداری، اگر تمام صندلی‌ها طی یک سفر هوایی تکمیل نشود، آن پرواز با زیان همراه خواهد بود.
در سال ۲۰۰۱، سهام این شرکت به اشتراک گذاشته شد و بین دو شرکت ای ای دی اس و بی ای ئی تقسیم شد، طوری که ۸۰ درصد این سهام به ای ای دی اس و ۲۰ درصد آ به بی ای ئی سیستمز در بریتانیا رسید. اما در سال ۲۰۰۶، شرکت ای بی ئی سیستمز، همه ی سهام خود را به ای ای دی اس واگذار کرد و از سال ۲۰۱۴ بود که این شرکت، اسم خود را به شرکت ایرباس تغییر داد. شرکت ایرباس هم‌اکنون به‌همراه ایرباس دیفنس اند اسپیس و ایرباس هلیکوپترز، به‌عنوان شرکتهای تابعه گروه ایرباس فعالیت می‌کنند.
به گزارش کاماپرس، شرکت فرانسوی ایرباس پس از شرکت آمریکایی بوئینگ، پرمشتری‌ترین تولیدکننده هواپیماهای مسافربری جهان است.
آوازه ی این اسم در حال حاضر در سراسر دنیا پیچیده است و کشورهای زیادی در سراسر دنیا خواهان خرید هواپیماهای ایرباس هستند.
